آفلاتوکسین پسته چیست؟ چگونه می‌توان تشخیص داد

آفلاتوکسین پسته برای تولیدکنندگان و فروشندگان به همون اندازه خریداران، یک خطر بزرگ محسوب می‌شه. البته آفلاتوکسین‌ها نسبت به کشورهای جهان اول، خطر بزرگتری برای کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شن. این نوع سموم سرطان‌زا هستند و در صورت عدم شناسایی و مدیریت، آسیب‌های جدی به سلامت مصرف‌کنندگان وارد می‌کنن. برای همین خیلی مهمه که پسته و دیگر آجیل‌ها رو از تولیدکننده‌ای بخریم، که معتبر و شناخته‌شده است.
اما آیا می‌دونین آفلاتوکسین پسته دقیقا چیه، چرا به وجود می‌آد و چه‌جوری می‌شه تشخیصش داد؟ اینجا درک کاملی از آفلاتوکسین پسته به شما می‌دیم، تا بتونین ازش دور بمونین.

آفلاتوکسین پسته چیست؟

آفلاتوکسین‌ پسته، یک ترکیب شیمیایی که توسط قارچ‌ها یا کپک‌ها ایجاد می‌شه. این متابولیت‌های سمی و سرطان‌زا در اصل توسط دو گونه قارچ آسپرژیلوس تولید می‌شن: آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس. اولی به دلیل ساختار شیمیایی اون که به جذب سریع در دستگاه گوارش معروفه، توانایی ایجاد جهش و آسیب ژنتیکی، قدرت و سرطان‌زاییش، سمی‌ترین نوع این ترکیبات محسوب می‌شه. این سم خودش را به شکل کپک و لکه‌های تیره روی محصولاتی مثل پسته و بادام نشون می‌ده. اما چرا شناخت آفلاتوکسین پسته تا این اندازه مهمه؟

چرا باید به آفلاتوکسین پسته اهمیت دهیم؟

طبق گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، مصرف مداوم آفلاتوکسین پسته می‌تونه خطر ابتلا به سرطان کبد رو بیشتر کنه، باعث نقص مادرزادی، مشکلات کلیوی و ضعف سیستم ایمنی بشه. اگر غذایی حاوی مقدار زیادی آفلاتوکسین در یک زمان بخورین، این می‌تونه منجر به نارسایی کبد و حتی مرگ بشه. آفلاتوکسین پسته همچنین با مشکلات جدی دیگه‌ای مثل اختلالات گوارشی، بیماری‌‌های قلبی، اختلال در سیستم ایمنی و اختلال در روند رشد کودکان ارتباط مستقیم داره. به همین دلیل لازمه که آفلاتوکسین پسته رو بشناسید و بتونین اون رو تشخیص بدین. و باز هم به همین دلیله که نباید قیمت پسته رو بدون در نظر گرفتن کیفیت و تازگیش، معیاری برای خرید این محصول قرار بدین.

راه تشخیص سم پسته آفلاتوکسین چیست؟

ممکنه پسته‌های آلوده به سم آفلاتوکسین درست مانند پسته‌های سالم بوده و ظاهر و کیفیتی بی‌نقص داشته‌باشند. اما اگر آلودگی زیاد پیش بره، به‌راحتی می‌تونین اون رو تشخیص بدین. در این شرایط شما می‌تونین لکه‌های قارچی به رنگ سبز یا زرد رو روی پسته ببینید. همچنین مغز پسته آلوده به رنگ قهوه‌ای، زرد تیره یا خاکستری درمی‌آد و حالت چروکیده، خشک یا شکننده به خودش می‌گیره. در حقیقت پسته آلوده کیفیتش رو از دست می‌ده. پسته آلوده به آفلاتوکسین، بوی خیلی بدی هم داره که به رطوبت، کپک یا ترشیدگی نزدیکه.
تغییر دیگه‌ای که در پسته آلوده به این سم ایجاد می‌شه، در مزه اونه. پسته آلوده به جای اینکه خوش‌طعم باشه، تلخ و بدمزه است و گاهی طعم عجیبی داره. بنابراین اگر به چنین محصولی برخوردین، احتمال داره که آلوده باشه و باید از مصرف باقی مونده اون خودداری کنین. اما باید بدونین که راه دقیق تشخیص آفلاتوکسین پسته آزمایش‌ اون در آزمایشگاهه. در ضمن هر چه لکه‌های روی پسته بیشتر باشه، آلودگی و سم اون بیشتره. اما آیا می‌دونین که این سم چه‌جوری ایجاد می‌شه و به پسته نفوذ می‌کنه؟

علت آلودگی پسته به آفلاتوکسین چیست؟

در اینجا پنج عامل اصلی موثر در مسمومیت با آفلاتوکسین پسته آورده شده:

1. شکافتن زودهنگام پوسته: شکافتن پوسته زمانی رخ می‌ده، که پسته به پایان چرخه بلوغ خودش رسیده. قبل از شکافته شدن پوسته، پوسته به‌طور کامل مغز پسته را می‌پوشونه و اون رو در برابر قرار گرفتن در معرض کپک و آلودگی حشرات محافظت می‌کنه. بدون پوشش کامل پوسته، آفلاتوکسین دسترسی راحتی برای شروع فرآیند آلودگی داره.

2. عوامل محیطی: آب‌وهوا مقصر اصلی انتشار آفلاتوکسینه. قارچ‌های آسپرژیلوس در آب‌وهوای گرم و مرطوب فراوان هستند و بیشترین آسیب رو بر محصولات زراعی در مزرعه، هنگام برداشت و پس از برداشت در انبار وارد می‌کنن. آب‌وهوایی که باعث رشد قارچ‌ها می‌شه همون آب‌وهواییه که برای بیشتر تولیدات آجیل مورد نیازه و چالشی را برای پرورش‌دهندگان ایجاد می‌کنه. همچنین مشخص شده که تنش خشکی باعث افزایش حساسیت پسته به عفونت قارچی می‌شه. خاک خشک، مکانیسم‌های دفاعی گیاهان رو مختل می‌کنه و در عین‌حال محیطی مساعد برای تولید آفلاتوکسین ایجاد می‌کنه.

3. آسیب حشرات: آسیب ایجاد شده توسط حشرات به ایجاد شرایطی کمک می‌کنه که با ایجاد نقاط ورودی برای رشد قارچ، آفلاتوکسین رو تقویت می‌کنه. پسته‌های باقیمانده از فصل برداشت قبلی جایی انبار می‌شن، که به حشرات دسترسی دارن. آسیب فیزیکی باعث ایجاد سوراخ‌هایی روی سطح پوسته پسته و نفوذ عفونت قارچی می‌شه. از طرفی حشرات از خودشون تخم به جا می‌گذارن. تخم حشرات در فصل زمستان زنده می‌مونن و در آب‌وهوای گرم‌تر از تخم بیرون می‌آن. سپس این حشرات از پسته تغذیه و سوراخ‌های بیشتری ایجاد می‌کنن. این حشرات فضولات و مواد زائدی رو که آفلاتوکسین‌ها می‌تونن به‌عنوان منبع غذایی استفاده کنن، از خود باقی می‌گذارن و تولید آفلاتوکسین رو افزایش می‌دن.

4. عملکرد ضعیف کشاورزی: بسیاری از شیوه‌های کشاورزی می‌تونن به آلودگی آفلاتوکسین کمک کنن. به‌عنوان مثال، خاک می‌تونه منبع آلودگی باشه. اگر خاک حاوی هاگ قارچ باشه، محصول آلوده می‌شه. شیوه‌های ضعیف نگهداری مثل مرتب‌سازی، تمیز کردن یا پردازش ناکافی می‌تونه منجر به شیوع بیشتر آفلاتوکسین پسته بشه و همین شرایط به‌طور بالقوه باعث آلوده شدن بقیه محصولات می‌شه.

5. شرایط نامناسب نگهداری: نگرانی‌های اولیه نگهداری پسته درباره نحوه ذخیره‌سازی، رطوبت و قرار گرفتن در معرض آب‌وهوا است. برای کاهش احتمال رشد قارچ باید از محیط‌های مرطوب، گرم یا آلوده دوری کرد. اگر شیوه‌های نگهداری مناسب نباشه پسته در معرض خطر بیشتری برای عفونت قارچیه.

راه‌حل‌های پیشگیری و مدیریت آفلاتوکسین

بهترین استراتژی برای مبارزه با آفلاتوکسین مبتنی بر پیشگیری و مدیریته. این شامل به حداقل رسوندن تنش آفات، اصلاح شیوه‌های کشاورزی، ذخیره‌سازی مناسب، آموزش منابع انسانی و انجام آزمایشات می‌شه:

• به حداقل رساندن فشار آفات:

نگرانی اصلی باید کرم ناف پرتقال باشه. کشاورزان باید با یک برنامه تهاجمی مدیریت یکپارچه آفات شامل اسپری‌های حشره‌کش، این آفت را نابود کنن. پس از پایان برداشت هم باید نسبت به نگهداری درست باقیمانده گیاه پسته مراقب باشن. همچنین رعایت سالانه پروتکل بهداشت زمستانی ضروریه.

• اصلاح روندهای کشاورزی:

این اقدامات شامل آبیاری بهینه، برداشت به موقع، دسته‌بندی و دفع درست، همراه با استفاده از آفت‌کش‌های زیستی برای کاهش سطح آفلاتوکسین می‌شه.

• آبیاری:

انجام روش‌های آبیاری مناسب مثل حفظ سطح رطوبت مطلوب خاک، خطر تنش خشکی و عفونت قارچی رو کاهش می‌ده.

• برداشت به موقع:

کشاورزان نباید برداشت پسته رو به تاخیر بندازن، چون این امر منجر به افزایش آلودگی آفلاتوکسین می‌شه. هر چه برداشت محصول بیشتر به تاخیر بیفته، احتمال بروز آفلاتوکسین بیشتر می‌شه.

• دسته‌بندی و دفع:

پسته‌های آلوده رو از محصولاتی که آلوده نشدن جدا کنید، تا از آلودگی بیشتر جلوگیری بشه. حالا پسته‌های آلوده رو با خیال راحت دور بندازید، تا از قرار گرفتن در معرض این سم جلوگیری کنید.

• ذخیره‌سازی مناسب:

پسته و هر نوع آجیل دیگه‌ای باید در محیط خشک و خنک نگهداری بشه، تا خطر رشد قارچ و تولید آفلاتوکسین به حداقل برسه. یادتون باشه که آفلاتوکسین در محیط‌های گرم رشد می‌کنه. پس با تهویه مناسب از سلامت محصولاتتون مراقبت کنین.

• انجام به‌موقع آزمایشات:

آزمایش آفلاتوکسین برای تشخیص آلودگی و جلوگیری از رسیدن محصولات ناایمن به مصرف‌کنندگان ضروریه. این آزمایش‌ها تحت سیستم‌های مدیریت کیفیت و اعتبارسنجی دقیق کار می‌کنن و بالاترین استانداردهای عملکرد تحلیلی و شایستگی رو تضمین می‌کنن. با همکاری با یک آزمایشگاه تاییدشده، تولیدکنندگان می‌تونن به نتایج آزمایش اعتماد کنن و تصمیمات آگاهانه‌ای درباره بازارپسندی و ایمنی محصولات خودشون بگیرن.

نتیجه گیری

آفلاتوکسین پسته نوعی سم طبیعیه، که توسط کپک‌های خاصی تولید می‌شه، که در صورت مصرف در مقادیر قابل‌توجه، می‌تونه خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کنه. این سم در دسته آلودگی‌های زیستی قرار می‌گیره، که خطرات بالقوه مرتبط با مصرف محصولات آسیب‌دیده رو برجسته می‌کنه. به همین دلیل برای ذینفعان در زنجیره تامین مواد غذایی خیلی مهمه، که هوشیار باشن. تشخیص آفلاتوکسین در پسته بر اهمیت نظارت و کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی برای اطمینان از حفاظت از سلامت عمومی تاکید داره.