مشاوره و آموزشی
همه چیز درباره سم آفلاتوکسین آجیل
آجیل و خشکبار جایگاه ویژهای در سبد غذایی خانوادههای ایرانی دارن؛ از مصرف روزانه بهعنوان یه میانوعده مغذی تا حضور پررنگ در مناسبتهای سنتی و آیینی. بااینحال نکتهای که مصرفکنندگان از اون غافل هستن، احتمال آلودگی این محصولات به سموم قارچی خطرناک مثل آفلاتوکسینه؛ سمی که به دلیل ویژگیهای نامرئی، میتونه سلامت مصرفکننده رو بهصورت تدریجی و خاموش تحت تاثیر قرار بده. حالا برای اینکه سم آفلاتوکسین آجیل رو بشناسین و با عوارض، روشهای پیشگیری و نحوه تشخیص اون آشنا بشین، این مطلب رو تا انتها مطالعه کنین.
سم آفلاتوکسین آجیل چیست؟
آفلاتوکسین نوعی سم طبیعیه که توسط بعضی از قارچهایی مثل Aspergillus flavus و Aspergillus parasiticus تولید میشه. این قارچها بهصورت طبیعی در محیط زیست وجود دارن و وقتی شرایط مساعد باشه بهسرعت رشدکرده و شروع به تولید این سم میکنن. آفلاتوکسینها گروهی از ترکیبات سمی هستن که چهار نوع اصلی G2، B1، B2 و G1 دارن؛ از میان اونها معمولا آفلاتوکسین B1 خطرناکترین نوع و یکی از قویترین مواد سرطانزا شناختهشده برای انسانه. این سم از طریق مصرف غذاهای آلوده وارد بدن شده و بیشتر کبد رو تحت تاثیر قرار میده. در این میان آجیلها بهویژه پسته، بادام هندی، گردو و فندق بهدلیل دارای بودن چربیهای بالا، پوست سخت و ساختار متراکم، اگه بهدرستی نگهداری نشن بستر مناسبی برای رشد قارچها و تولید آفلاتوکسین هستن.
تشخیص سم آفلاتوکسین
تشخیص سم آفلاتوکسین آجیل یکی از چالشبرانگیزترین مراحل کنترل کیفیت خشکباره؛ چراکه این سم، بیبو، بیمزه و بدون نشانههای ظاهری مشخصه و حتی ممکنه آجیلهای درخشان، خوشظاهر و بدون کرمخوردگی هم به این سم آلوده باشن. بااینحال چند روش وجود داره که میتوان با استفاده از اونها احتمال آلودگی رو بررسی کرد:
-
تشخیص چشمی و تجربی
این روش برای مصرفکنندگان عادی در زمان خرید آجیل کاربرد داره. اگرچه این روش قطعیت نداره؛ اما میتونه به شناسایی نمونههای مشکوک کمک کنه. معمولا آجیلهایی با رنگ کدر، لکههای تیره، نقاط سبز یا سیاه ممکنه نشانه رشد قارچ باشن. علاوهبر این بوی ترش، کپکزده یا شبیه به بوی کهنگی نشاندهنده فساد یا احتمال رشد قارچه. آجیلهایی که پوسته ترکخوره، نرم یا مرطوب دارن، بیشتر در معرض آلودگی هستن. همچنین هر نوع طعم غیر عادی میتونه نشانه فساد یا آلودگی باشه؛ اما در نظر داشته باشین که این روشها فقط برای غربالگری اولیه هستن و تشخیص سم آفلاتوکسین آجیل بهطور قطعی به آزمایشهای علمی نیاز داره.
-
آزمایش تخصصی و علمی برای تشخیص آفلاتوکسین
برای شناسایی دقیق و علمی میزان آفلاتوکسین در آجیل، از روشهای آزمایشگاهی مختلفی میتوان کمک گرفت.
1- کروماتوگرافی لایه نازک (TLC)
این روش یکی از قدیمیترین و رایجترین روشهای تشخیصه. در این روش، نمونه آجیل رو پساز آمادهسازی روی صفحهای مخصوص قرار میدن و سپس با استفاده از حلالها، وجود آفلاتوکسین مشخص میشه.
2- کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)
HPLC روشی بسیار دقیقه که برای شناسایی مقدار دقیق انواع آفلاتوکسینها در نمونه بهکار میره. معمولا بیشتر آزمایشگاههای مواد غذایی از این روش برای اندازهگیری میزان مجاز آفلاتوکسین استفاده میکنن.
3- آزمایش الایزا (ELISA)
آزمایشی سریعتر و کمهزینهتر نسبت به HPLC که با استفاده از آنتیبادیهای خاص آفلاتوکسین رو شناسایی میکنه. این روش در آزمایشگاههای کنترل کیفیت صنایع غذایی کاربرد فراوانی داره.
میزان مجاز آفلاتوکسین در آجیل
سازمانهای نظارتی مثل سازمان غذا و دارو (FDA) و سازمان ملی استاندارد ایران، میزان مجاز آفلاتوکسین رو در محصولات خوراکی مشخص کردن. معمولا در هر کیلوگرم آجیل میتونه 5 میکروگرم آفلاتوکسین B1 وجود داشته باشه و در مجموع 15 میکروگرم از آفلاتوکسینها (B1+B2+G1+G2) در هر کیلوگرم وجود خواهد داشت. دقت کنین محصولاتی که بالاتر از این مقدار آفلاتوکسین داشته باشن، غیر قابل مصرف و خطرناک هستن.
از بین بردن سم آفلاتوکسین آجیل
آفلاتوکسین یکی از مقاومترین و خطرناکترین سموم طبیعیه که در صورت ورود به بدن انسان، میتونه منجر به آسیبهای جدی به کبد، کلیه و سیستم ایمنی بشه. این سم پساز تولید در مغز دانههای آلوده، بهراحتی با شستوشو یا حرارت عادی از بین نمیره و همین موضوع، مقابله با اون رو دشوار کرده؛ بااینحال خوشبختانه راهکارهایی برای کاهش یا حذف آفلاتوکسین از آجیلها وجود داره که در ادامه به اونها میپردازیم:
1- غربالگری و حذف فیزیکی مغزهای آلوده
در صنایع استاندارد فرآوری آجیل، نخستین گام برای کاهش آلودگی و از بین بردن سم آفلاتوکسین آجیل، استفاده از غربالگری نوری و دستی برای شناسایی دانههای کپکزده، شکسته، تغییر رنگداده یا بدبوه. این مغزها معمولا بیشترین میزان آفلاتوکسین رو دارن و باید دور ریخته بشن. این روش در خط تولیدهای حرفهای استفاده میشه و نقش مهمی در سالمسازی محصولات ایفا میکنه.
2- استفاده از حرارت بالا و تکنولوژی Roasting
بر اساس تحقیقات انجامشده بعضی از فرآیندهای برشتهسازی در دما بالا میتونن تا حدودی به کاهش میزان آفلاتوکسین کمک کنن؛ اما این روش بهتنهایی کافی نیست. آفلاتوکسین مقاومت حرارتی بالایی داره و تنها در صورت اعمال دما بسیار بالا و زمان طولانیتر، بخشی از اون غیر فعال میشه. بااینحال ترکیب برشتهسازی با حذف فیزیکی دانههای مشکوک میتونه نتایج موثرتری در کاهش میزان آلودگی بههمراه داشته باشه.
3- استفاده از فناوری ازن (Ozone Treatment)
اوزنزنی یکی از روشهای نوین و بسیار موثر در کاهش میزان آفلاتوکسین در آجیل و خشکباره. در این روش، گاز ازن در محیط بسته روی آجیلها پخش میشه و با تخریب ساختار مولکولی آفلاتوکسین، اون رو غیر فعال میکنه. این روش، بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام میشه و بیشتر در فرآوریهای صنعتی کاربرد داره. معمولا برندهایی که از تجهیزات مدرن برخوردارن، از این روش برای افزایش ایمنی محصولات خود بهره میبرن.
4- آزمایش و پایش مداوم
یکی از مهمترین اقدامات برای اطمینان از سلامت آجیلها، انجام آزمایشات تخصصی در آزمایشگاههای معتمد برای اندازهگیری میزان آفلاتوکسینه. این آزمایشها با روشهایی مثل HPLC یا ELISA انجام میشه و نقش کلیدی در کنترل کیفی محصولات دارن.
عوارض سم آفلاتوکسین
آفلاتوکسین یکی از خطرناکترین سموم طبیعی شناختهشده در جهانه که آثار اون بر سلامت انسان در کوتاهمدت و همینطور در بلندمدت بسیار جدی و حتی گاه کشندهست. زمانی که فرد بهصورت مداوم یا حتی در یک نوبت مقدار زیادی از این سم را از طریق مواد غذایی مثل آجیل آلوده دریافت کنه، بدنش دچار واکنشهای شدید سمی میشه. حالا اگه میخواین بدونین عوارض سم آفلاتوکسین چیست؟ در ادامه با ما همراه باشین با بررسی عوارض این سم از دو جنبه اصلی عوارض حاد (کوتاهمدت) و عوارض مزمن (بلندمدت):
عوارض حاد سم آفلاتوکسین (کوتاهمدت)
درصورتیکه فرد مقدار زیادی آفلاتوکسین رو در یک دوره کوتاه مصرف کنه، ممکنه دچار مسمومیت شدید بشه. این حالت بیشتر در مناطقی رخ میده که سطح کنترل کیفی مواد غذایی پایینه و مردم آگاهانه یا ناآگاهانه از منابع آلوده تغذیه میکنن. مهمترین علائم مسمومیت حاد عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- اسهال شدید
- درد شکم
- کاهش اشتها
- تورم کبد و زردی یرقان
- اختلال عملکرد کبد و کلیهها
- خونریزی داخلی و در مواد شدید، نارسایی کبدی و مرگ
عوارض مزمن سم آفلاتوکسین (بلندمدت)
آفلاتوکسین حتی اگه در مقدار کم ولی بهصورت مداوم مصرف بشه، میتونه بهتدریج باعث تخریب سلولها و بروز بیماریهای جدی در بدن بشه. این نوع آسیب، بیشتر بهصورت نامحسوس و بیعلامت ظاهر میشه؛ اما در طول زمان اثرات خودش رو نشون میده. مهمترین عوارض بلندمدت به این شرح هستن:
- سرطان کبد
آفلاتوکسین B1 یکی از قویترین سرطانهای طبیعیه که بهصورت مستقیم به DNA سلولهای کبدی آسیب میزنه. بر اساس تحقیقات انجام شده مصرف مداوم مواد غذایی آلوده به آفلاتوکسین، بهویژه در مناطق گرم و مرطوب، باعث افزایش چشمگیر سرطان کبد میشه.
- ضعف سیستم ایمنی
این سم باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن شده و فرد رو در برابر بیماریهای عفونی و ویروسی آسیبپذیرتر میکنه. این مسئله بهویژه برای کودکان خیلی خطرناکه. در جوامعی که کودکان بهطور مداوم در معرض آفلاتوکسین قرار میگیرن، کاهش وزن، کوتاهی قد و تاخیر رشد ذهنی و جسمی بهوضوح دیده میشه. همچنین بر اساس مطالعات انجامشده آفلاتوکسین میتونه بر عملکرد هورمونی بدن تاثیر گذاشته و سبب اختلال در باروری و حتی نقصهای ژنتیکی در جنین بشه. علاوهبر این مصرف طولانیمدت آجیل آلوده ممکنه باعث نارسایی کلیوی، اختلال در جذب مواد مغذی و مشکلات گوارشی مداوم بشه.
اثرات سم آفلاتوکسین آجیل
آفلاتوکسین یکی از قویترین سموم قارچی طبیعیه که حتی در مقادیر بسیار کم هم میتونه تاثیرات مخربی بر سلامت انسان داشته باشه. این سم معمولا از طریق مصرف خشکبار و دانههای روغنی آلوده مثل پسته، بادام هندی، فندق، گردو و سایر آجیلها وارد بدن میشه. اثرات سم آفلاتوکسین بهطور کلی در سه سطح مهم بررسی میشن:
- اثرات سلولی و ژنتیکی
یکی از خطرناکترین ویژگیهای آفلاتوکسین، قدرت بالا اون در ایجاد جهش ژنی (موتاژنیک) و سرطانزایی (کارسینوژنیک) است. آفلاتوکسین بهویژه نوع B1، پساز ورود به بدن در کبد متابولیزه شده و به یک ترکیب فعال به نام AFB1-8,9-epoxide میشه. این ترکیب وارد DNA سلولها شده و باعث جهش در ساختار ژنتیکی میشه. معمولا نتایج این نوع اختلالات ژنتیکی شامل تغییر عملکرد سلولها، رشد کنترلنشده سلولی، افزایش احتمال ایجاد تومورهای بدخیم و نقصهای ژنتیکی در جنین میشه.
- اثرات سیستماتیک بر اندام بدن
آفلاتوکسین پساز ورود به بدن، ابتدا کبد رو هدف قرار میده؛ اما بهتدریج میتونه عملکرد سایر اعضا حیاتی بدن رو هم مختل کنه. در جدول زیر میتونین این اثرات رو بر نقاط مختلف بدن ببینین:
- اثرات بلندمدت اجتماعی و اقتصادی
سموم آفلاتوکسین فقط یه مشکل سلامتی نیست؛ بلکه یه معضل اقتصادی هم بهشمار میره. با افزایش بیماریهایی مثل سرطان و بیماریهای مزمن کبدی، هزینههای درمانی هم افزایش پیدا میکنه. همچنین در مناطقی که مصرف آجیل و خشکبار آلوده بالاست، کاهش بهرهوری نیرو کار رقم میخوره. از دیگر معضلات اجتماعی و اقتصادی، رد صادرات خشکبار آلودهست؛ مثلا بسیاری از کشورها در بررسیهای آزمایشگاهی، وجود آفلاتوکسین در پسته ایران رو معیار رد یا قبول اون میدونن، در نتیجه صادرات هم به خطر میافته.
سم آفلاتوکسین در خشکبار
سموم آفلاتوکسین در گروه مایکوتوکسینها یا سموم قارچی قرار میگیره و زمانی در خشکبار شکل میگیره که شرایط نگهداری یا فرآوری بهدرستی رعایت نشه. این سم توسط قارچهایی از جنس آسپرژیلوس تولید میشه که در محیطهای گرم، مرطوب و نامناسب بهسرعت رشد میکنن. معمولا خشکبار بهدلیل داشتن چربی بالا و رطوبت نسبی، بستر مناسبی برای رشد این قارچهاست. خشکبار از جمله مواد غذایی پرچرب و کمآبه که اگه در معرض رطوبت، گرما، تهویه نامناسب یا نور مستقیم خورشید قرار بگیره، شرایط مساعدی برای رشد قارچ و تولید سم ایجاد میشه. بعضی از مهمترین دلایل آلودگی خشکبار به آفلاتوکسین به این شرحه:
- برداشت، فرآوری یا خشککردن غیر اصولی
- انبارکردن خشکبار در مکانهای مرطوب یا با تهویه ضعیف
- بستهبندی در کیسههای پلاستیکی بدون تهویه
- نگهداری طولانیمدت در دما بالا
کدام خشکبار بیشتر در معرض آفلاتوکسین هست؟
آفلاتوکسین معمولا در شرایط گرم و مرطوب رشد میکنن و بعضی از انواع آجیلها بهدلیل ساختار خاص و شرایط محیطی در معرض آلودگی بیشتری قرار دارن. این آجیلها بیشتر از دیگران در معرض خطر آفلاتوکسین هستن؛ بهویژه اگه در شرایط نادرست برداشت، نگهداری یا حملونقل قرار بگیرن.
پسته؛ خوشمزه اما در معرض خطر
پسته یکی از آجیلهاییه که در معرض بالاترین خطر آلودگی به آفلاتوکسین قرار داره. از اونجایی که پسته ها در مناطقی با آبوهوا گرم و خشک مثل ایران کشت میشن، شرایط مناسبی برای رشد قارچهای تولیدکننده آفلاتوکسین فراهم میکنن. عواملی مثل رطوبت زیاد در زمان برداشت یا نگهداری نادرست میتونه باعث رشد قارچها و سم آفلاتوکسین پسته بشه. معمولا در پستههایی که پوست بازشده دارن یا شکستهشدن، احتمال آلودگی بیشتره؛ چون قارچها میتونن بهراحتی وارد مغز پسته بشن. بنابراین خرید پسته درجه یک از برندهای معتبر که تحت نظارت و آزمایش قرار گرفتن، اهمیت ویژهای داره.
بادام هندی؛ خوراکی سالم در خطر پنهان
بادام هندی یکیدیگه از مغزهای آجیله که ممکنه در معرض آفلاتوکسین قرار بگیره. بادام هندی بهخصوص در مناطق گرمسیری و مرطوب کشت میشه که اگه در مرحله خشککردن و بستهبندی اون دقت نشه، میتونه بهراحتی آلوده بشه. نگهداری در انبارهای گرم و مرطوب، حملونقل طولانی و عدم بستهبندی استاندارد از جمله عواملی هستن که خطر آلودگی سم آفلاتوکسین در بادام هندی رو افزایش میدن؛ به همین دلیل توصیه میشه بادام هندی درجه یک رو فقط از فروشگاههای معتبر تهیه کنین.
فندق؛ مغز مغذی در کمین آفلاتوکسین
فندقها هم جزء آجیلهایی هستن که در صورت نگهداری نادرست، ممکنه دچار آلودگی به آفلاتوکسین بشن. این مغزها بهویژه اگه مدت طولانی در انبارهایی با رطوبت زیاد نگهداری بشن، میتونن در معرض قارچهای تولیدکننده آفلاتوکسین قرار بگیرن. فندقهایی که در فصل برداشت بلافاصله خشک نمیشن یا در مناطق مرطوب خشک میشن، معمولا بیشتر از فندقهای خشکشده و نگهداریشده در شرایط استاندارد به آفلاتوکسین آلوده میشن.
گردو؛ مفید و آسیبپذیر
گردو هم یکی از آجیلهاییه که در معرض آفلاتوکسین قرار داره. گردوها معمولا در شرایط مرطوب رشد میکنن و اگه در مرحله برداشت و نکهداری، رطوبت اونها بهخوبی کنترل نشه، میتونن به این سم آلوده بشن. پوست سبز گردو که هنگام زمان برداشت ممکنه در شرایط مرطوب باقی بمونه، میتونه محیط مناسبی برای رشد قارچها باشه. همچنین گردوهایی که در انبارهای غیر استاندارد نگهداری میشن، بیشتر در معرض خطر آفلاتوکسین هستن.
توت خشک؛ شیرینی طبیعی یا خطر پنهان؟
اگرچه توت خشک بهصورت طبیعی شیرین و کمچربه و شرایط مساعدی برای رشد قارچ نداره؛ اما اگه در فرآیند خشکسازی، بهویژه در روشهای سنتی، بهدرستی خشک نشه یا در معرض رطوبت محیط قرار بگیره، احتمال رشد قارچ وجود داره. آلودگی توت خشک بیشتر در موارد بستهبندی غیر استاندارد یا نگهداری طولاتیمدت در انبارهای نامناسب دیده میشه.
انجیر خشک؛ پرخاصیت با ریسک بالا
انجیر خشک هم بهدلیل رطوبترسانی نسبی بالاتر نسبت به سایر خشکبارها، در صورت خشکسازی ناقص یا نگهداری در مناطق مرطوب، مستعد آلودگی قارچی و در نتیجه تولید آفلاتوکسینه. بنابراین انجیرهای کپکزده، چروکشده یا تغییر رنگ داده باید دور ریخته بشن.
پیشگیری از آلودگی سم آفلاتوکسین آجیل
پیشگیری از آلودگی آجیل به آفلاتوکسین یکی از مهمترین اقدامات برای حفظ سلامت مصرفکنندگانه. بنابراین از لحظه برداشت تا زمان مصرف، باید اصولی رو رعایت کنین تا ریسک آلودگی به این سم خطرناک کاهش پیدا کنه. در ادامه میتونین با این اصول آشنا بشین:
1- برداشت صحیح و بهموقع محصول
یکی از اولین مراحل پیشگیری از آلودگی، برداشت بهموقع و اصولی خشکبار و مغزهاست. وقتی میوه خشکباری مثل پسته، بادام یا بادام هندی بیشازحد روی درخت یا زمین بماند، رطوبت بیشتری رو جذب کرده و محیط مناسبی برای رشد قارچ فراهم میکنه. بنابراین برداشت سریع، اصولی و در زمان مناسب، قدم اول برای جلوگیری از رشد قارچ آفلاتوکسینزاست.
2- خشککردن کامل و صحیح مغزها
مغزهای تازه برداشتشده حاوی مقدار زیادی رطوبت هستن که اگه سریع و بهدرستی خشک نشن، شرایط رو برای رشد قارچ فراهم میکنن. برای خشککردن صحیح، باید از دستگاههای مناسب و دما کنترلشده استفاده شود تا مغزها ره رطوبت کمتر از 7 درصد برسند.
3- بستهبندی مناسب و استاندارد
بستهبندی آجیل و خشکبار در محیطی ضد رطوبت و با تهویه مناسب خیلی ضروریه. بستهبندیهای وکیوم، آلومینیومی چندلایه یا ظروف پلاستیکی دربدار با رطوبتگیر میتونن تا حد زیادی از رشد قارچها جلوگیری کنن. بستهبندی مناسب، از ورود هوا و رطوبت جلوگیریکرده و احتمال آلودگی به آفلاتوکسین رو کاهش میده.
4- نگهداری در شرایط مناسب
یکی از مهمترین عوامل جلوگیری از تشکیل آفلاتوکسین در آجیل، نگهداری اون در محیطی خشک، خنک و تاریکه. دما انبار باید پایینتر از 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی کمتر از 65 درصد باشه. همچنین تهویه مناسب مانع از تجمع رطوبت میشه.
5- استفاده از مواد ضد قارچ طبیعی در کشاورزی
در مراحل کشت و پرورش، استفاده از کودهای سالم، کنترل آفات و قارچها با روشهای طبیعی و ارگانیک میتونه مانع رشد اولیه قارچها روی محصول بشه. معمولا در بسیاری از کشورها، از قارچکشهای زیستی یا بیوکنترل برای کنترل رشد قارچهایی که آفلاتوکسین تولید میکنن، استفاده میشه.
6- اجتناب از خرید آجیلهای فلهای و کهنه
آجیلهایی که بهصورت فلهای و بدون بستهبندی مناسب عرضه میشن، بیشتر در معرض آلودگی به رطوبت و قارچ قرار دارن. همچنین آجیل کهنه و ماندهای که مدت زیادی در ویترین یا انبار بدون شرایط مناسب نگهداریشده، ریسک بیشتری برای آلودگی به آفلاتوکسین داره. بنابراین برای حفظ سلامت خود و خانواده، بهتره از خرید این نوع آجیل خودداری کنین.
با ناتژی از آجیلهای سالم لذت ببرین
سم آفلاتوکسین یه تهدید جدی برای سلامت شماست؛ اما نگران نباشین با خرید آجیلهای باکیفیت از فروشگاههای معتبر مثل ناتژی، میتونین از سلامتیتون محافظت کنین. ناتژی بهعنوان یه فروشگاه معتبر، همواره محصولات خودش رو از نظر کیفیت و سلامت، تحت نظارت دقیق قرار میده تا شما رو از طعم و خواص مفید آجیلها نهایت لذت رو ببرین. اگه بهدنبال پسته درجه یک، بادام هندی سالم یا دیگر انواع آجیلهای تازه و بدون آلودگی هستین، همین حالا به ناتژی مراجعه کنین و از خریدی مطمئن و بهصرفه بهرهمند بشین.
سوالات متداول درباره سم آفلاتوکسین آجیل
1- آیا مصرف آجیل آلوده به آفلاتوکسین برای سلامتی خطر داره؟
بله، مصرف مکرر و طولانیمدت آجیلهای آلوده به آفلاتوکسین میتونه منجر به آسیبهای جدی کبدی، سرطان کبد، تضعیف سیستم ایمنی و حتی اختلالات رشد در کودکان بشه.
2- چگونه میتوان آفلاتوکسین موجود در آجیل رو تشخیص داد؟
تشخیص دقیق تنها از طریق آزمایشهای تخصصی در آزمایشگاه امکانپذیره؛ اما در ظاهر، آجیلهای کپکزده، تغییر رنگداده، بدبو یا دارای طعم تلخ میتونن نشانهای از آلودگی باشن.
3- آیا شستن یا برشتهکردن آجیلها آفلاتوکسین رو از بین میبره؟
برشتهکردن در دما بالا میتونه تا حد زیادی آفلاتوکسین رو کاهش بده؛ اما بهطور کامل اون رو از بین نمیبره. شستوشو هم تاثیر زیادی در کاهش اسم نداره.
4- چگونه میتوان از آلودگی آجیل به آفلاتوکسین پیشگیری کرد؟
با خرید آجیل از برندهای معتبر و بستهبندیشده، نگهداری در جای خشک و خنک، مصرف سریع پساز بازکردن بسته و پرهیز از نگهداری در ظروف باز و مرطوب، میتوان احتمال آلودگی رو کاهش داد.